Wpływ Marnotrawstwa Żywności na Łańcuch Dostaw w Polsce
Marnotrawstwo żywności to rosnący problem, który dotyka nie tylko środowisko, ale również gospodarkę. W Polsce co roku marnuje się ogromne ilości żywności, które mogłyby zostać wykorzystane do walki z głodem lub zmniejszenia negatywnego wpływu na naszą planetę. W tym artykule przyjrzymy się, jak wygląda marnotrawstwo żywności na różnych etapach łańcucha dostaw w Polsce i co możemy zrobić, by temu zapobiec.
Dane i StatystykiMarnotrawstwo Żywności w Polsce
Marnotrawstwo żywności w Polsce to wyzwanie, które rośnie z roku na rok. Zgodnie z danymi Eurostatu w Polsce marnuje się aż 4,5 miliona ton jedzenia rocznie, co stanowi średnio 123 kg na osobę (Eurostat, 2022). Badania przeprowadzone trzy lata wcześniej w ramach PROM wskazują, że w rzeczywistości może to być aż 4,8 miliona ton (NIK, 2019). To ogromna ilość, która ma poważne konsekwencje zarówno dla gospodarki, jak i dla środowiska.
Główne statystyki dotyczące Marnotrawstwa Żywności w podziale na etapy w Polsce:
- Produkcja pierwotna: 725 tysięcy ton (15.9%) (Eurostat, 2024).
- Przetwórstwo i produkcja: 553 tysięcy ton (12.2%) (Eurostat, 2024).
- Sprzedaż detaliczna i dystrybucja: 475 tysięcy ton (10.4%) (Eurostat, 2024).
- Restauracje i usługi gastronomiczne: 265 tysięcy ton (5.8%) (Eurostat, 2024).
- Gospodarstwa domowe: 2,5 miliona ton (55.6%) (Eurostat, 2024).
Jak Marnotrawstwo Żywności Rozkłada się w Polsce?
Let’s follow the journey of food across the UK value chain and see where food waste really happens.
1. Produkcja pierwotna (rolnictwo)
15,9% całkowitego marnotrawstwa
Pierwszym etapem łańcucha jest produkcja podstawowa, która obejmuje rolnictwo, rybołówstwo i zbiory. Na tym etapie marnuje się w Polsce prawie 725 tysięcy ton żywności rocznie, co stanowi 15,9% wszystkich odpadów żywnościowych. Do najczęstszych przyczyn należą:
- Nadprodukcja: rolnicy często produkują więcej żywności niż są w stanie sprzedać lub przetworzyć, co prowadzi do marnotrawstwa.
- Standardy estetyczne: produkty, które nie spełniają określonych standardów wyglądu, są wyrzucane, nawet jeśli są całkowicie jadalne.
- Uszkodzenia spowodowane warunkami pogodowymi i szkodnikami: nieprzewidywalne warunki pogodowe i szkodniki mogą zniszczyć uprawy, czyniąc je niezdatnymi do późniejszej sprzedaży.
2. Przetwórstwo i produkcja
12,2% całkowitego marnotrawstwa
Po zebraniu żywność jest przetwarzana i produkowana. Na tym etapie powstaje 553 tysięcy ton odpadów żywnościowych, czyli 12,2% wszystkich odpadów żywnościowych w Polsce. Kluczowe powody to:
- Resztki jedzenia: skrawki i części żywności, które są uważane za bezużyteczne, takie jak skórki lub rdzenie, często kończą jako odpady.
- Nadprodukcja: producenci czasami produkują więcej żywności niż potrzeba, co prowadzi do nadwyżek, które są wyrzucane, jeśli nie zostaną sprzedane.
- Psucie się: produkty mogą się zepsuć lub przekroczyć datę ważności, zanim będą mogły zostać sprzedane lub skonsumowane.
3. Sprzedaż detaliczna i dystrybucja
10.4% całkowitego marnotrawstw
Na etapie sprzedaży detalicznej, który obejmuje supermarkety, sklepy spożywcze i centra dystrybucyjne, rocznie marnuje się 475 tysięcy ton żywności. Stanowi to 10,4% wszystkich odpadów żywnościowych. Najczęstsze przyczyny marnowania żywności na tym etapie obejmują:
- Nadmierne zapasy: sklepy mogą zamówić więcej towaru niż są w stanie sprzedać, co prowadzi do tego, że żywność pozostaje niesprzedana i ostatecznie jest wyrzucana.
- Uszkodzenia produktów: żywność może ulec uszkodzeniu podczas transportu lub na półkach sklepowych, przez co nie nadaje się do sprzedaży.
- Upłynięcie daty ważności: niesprzedane a łatwo psujące się produkty, których termin przydatności do spożycia minął, są często wyrzucane.
4. Restauracje i usługi gastronomiczne
5.8% całkowitego marnotrawstwa
Restauracje, kawiarnie i inni usługodawcy gastronomiczni marnują 265 tysięcy ton żywności rocznie, co stanowi 5.8% całości. Główne przyczyny to:
- Wielkość porcji: duże porcje mogą spowodować, że jedzenie nie zostanie zjedzone i kończy wyrzucone.
- Nadmierne przygotowywanie żywności: restauracje często przygotowują więcej jedzenia niż potrzeba, a nadwyżka nie zawsze może zostać wykorzystana przed zepsuciem.
- Niesprzedana przygotowana żywność: jedzenie, które nie zostało zjedzone lub zamówione podczas obsługi, jest często wyrzucane.
5. Gospodarstwa domowe
55.6% całkowitego marnotrawstwa
Największy udział w marnowaniu żywności w Polsce mają gospodarstwa domowe, w których rocznie marnuje się 2.5 miliona ton żywności. Stanowi to aż 55.6% wszystkich odpadów żywnościowych. Do najczęstszych przyczyn marnowania żywności w gospodarstwach domowych należą:
- Nadmierne zakupy: konsumenci kupują więcej żywności niż są w stanie spożyć, co prowadzi do jej psucia się.
- Niezrozumienie dat ważności: wiele osób wyrzuca żywność po upływie daty przydatności do spożycia, nawet jeśli jest ona nadal bezpieczna do spożycia.
- Niewłaściwe przechowywanie: nieprawidłowe przechowywanie żywności może prowadzić do jej szybszego psucia się.
- Resztki jedzenia: niewykorzystana żywność lub resztki posiłków są często wyrzucane.
Łączne Marnotrawstwo Żywności w Polsce
Na podstawie powyższych danych, łączne marnotrawstwo żywności w Polsce wynosi ponad 4,5 miliona ton rocznie (Eurostat, 2022). Jest to problem, który wymaga pilnych działań, zarówno na poziomie rządu, jak i w codziennym życiu obywateli.
Jak Możemy Zredukować Marnotrawstwo Żywności w Polsce?
Ograniczenie zjawiska marnowania żywności to zadanie, które wymaga zaangażowania na każdym etapie łańcucha dostaw. Oto kilka działań, które mogą pomóc w zmniejszeniu marnotrawstwa:
W Gospodarstwach Domowych:
- Planowanie zakupów: kupowanie tylko tego, co jest naprawdę potrzebne, pomoże uniknąć marnowania jedzenia.
- Przechowywanie żywności: wiedza o odpowiednich metodach przechowywania produktów pozwala na ich dłuższą trwałość.
- Wykorzystanie resztek: kreatywność w kuchni może pomóc wykorzystać jedzenie, które zostało po poprzednich posiłkach.
W Sektorze Rolnictwa:
- Optymalizacja plonów: używanie nowoczesnych technologii w produkcji roślinnej może zmniejszyć straty.
- Współpraca z rolnikami: sklepy i restauracje mogą nawiązywać współpracę z rolnikami, aby wykorzystywać produkty, które nie trafiłyby do sprzedaży ze względu na wygląd.
W Sektorze Przemysłowym i Detalicznym:
- Lepsza prognoza popytu: dokładniejsze prognozy zapotrzebowania na produkty pozwolą uniknąć nadmiaru zapasów.
- Szkolenie personelu: wiedza na temat prawidłowego przechowywania żywności oraz zarządzania zapasami może pomóc zredukować marnotrawstwo.
Podsumowanie
Marnotrawstwo żywności to problem, który dotyczy wszystkich – od rolników po konsumentów. W Polsce co roku marnuje się 4,5 miliona ton jedzenia, co stanowi poważne wyzwanie. Każdy z nas może podjąć kroki, by zmniejszyć marnotrawstwo żywności i przyczynić się do bardziej zrównoważonego wykorzystania zasobów. Wspólne działanie na rzecz ograniczenia food waste to klucz do przyszłości, w której żywność będzie wykorzystywana w sposób bardziej odpowiedzialny i efektywny.
Pamiętaj, że marnowanie żywności to problem, który zaczyna się w naszym codziennym życiu. Zróbmy pierwszy krok już teraz, aby wspólnie zredukować food waste w Polsce!
